Uşak’ta ‘Cehennem Çukuru’ davası: Siyanür bulgusu yasal sınırın iki katı

Kamuoyunda ‘Cehennem Çukuru’ olarak bilinen Uşak’taki Kışladağ Altın Madeni ve TÜPRAG Metal Madencilik A.Ş’nin madencilik faaliyetleri hakkında AİHM’e açılan davada karar çıktı. Mahkeme, adil yargılama hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Temmuz ayında çıkan karar sonrası ise bölge halkının başvuruları sonucu yeniden yargılama yapılmasına karar verildi.

Davanın ilk duruşması, 12 Şubat’ta Uşak İdare Mahkemesi’nde görülecek.

MAHKEME, AİHM’E RAĞMEN YENİ BİLİRKİŞİ İNCELEMESİNE GEREK DUYMADI

AİHM kararında, başvurucuların bilirkişilere soru yöneltememesi, dava dosyasındaki belgelerin başvuranlara iletilmemesi ve yerel mahkemelerin başvuranların itirazlarına yanıt vermemesine dair şikayetlerin kabul edilebilir olduğuna hükmedildi. Ancak Uşak İdare Mahkemesi, yeni bir bilirkişi incelemesine gerek duymadı. Bunun üzerine, tarafsızlıkları ve uzmanlıkları konusunda tartışmalı olmayan bilirkişilerden yeni bir heyet oluşturulmak suretiyle keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması talep edildi.

BÖLGEDEKİ SULARDAN NUMUNE ALINDI

AİHM kararı öncesi ise 24 Haziran’da bölgedeki su kuyularından numune alındı. Numuneler, incelenmek üzere Afyonkarahisar Halk Sağlığı Laboratuvarı’na gönderildi. Yapılan incelemenin sonucu ile ilgili bölge halkının avukatları, “Bilgi Edinme Kanunu” kapsamında raporun kendilerine iletilmesini talep etti. Ancak Eşme Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğü, bahse konu su kuyusunun kullanımda olmadığı gerekçesiyle rapora dair bilgi vermedi. Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’na yapılan itiraz sonucu ise rapora ulaşıldı.

ARSENİK DEĞERİ DİKKAT ÇEKTİ

Raporda, suyun renk, koku ve bulanıklık açısından uygun olmadığı belirtildi. Mevzuata göre “0” değerinde olması gereken “Koliform Bakteri” değeri ise 80 çıktı. Yine kimyasal analizlerde alüminyum, mangan ve demir değerlerinin de yasal mevzuatın üzerinde olduğu görüldü. Bölgede yıllardır tartışılan ve zehirlenmelere neden olduğu iddia edilen arsenik değeri ise yasal mevzuatın neredeyse iki katı tespit edildi. Mevzuat limitine göre “10” olması gereken arsenik değeri 18,35 olarak kaydedildi.

‘MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN SU KAYNAKLARINI KİRLETTİĞİ ORTADA’

Bölge halkının avukatları Uşak İdare Mahkemesi’ne verdiği dilekçede, arsenik, mangan ve demir seviyelerindeki artışların altın madeni faaliyetlerinin su kaynakları üzerinde giderek artan etkisini gösterdiğini belirtti. Avukatlar, “Özellikle mangan seviyesindeki ciddi artış, madencilik atıklarının su kaynaklarını kirlettiğini açıkça ortaya koymaktadır. Arsenik seviyesinin uzun vadede halk sağlığını tehdit edebileceği göz önüne alındığında, bu durum acil müdahale gerekiyor. Sonuçlardan anlaşılacağı üzere Kışladağ Altın Madeni tarafından çevre kirletilmekte ve sağlıklı bir çevrede yaşam hakkı ihlal edilmektedir” dedi.

Ne olmuştu?

Uşak’taki Kışladağ Altın Madeni’nde 2006 yılında başlayan çalışmalar kapsamında 450 metre derinliğinde çukur oluşturan Kanadalı Kanadalı El Dorado Gold’un’un Türkiye’deki şirketi TÜPRAG Metal Madencilik A.Ş’nin madencilik faaliyetleri uzun yıllar tartışmalara konu oldu. Zehirlenme vakalarının da gündeme geldiği bölgede halk, “ÇED olumlu” kararının iptali için dava açtı. Ancak dava olumsuz sonuçlandı. Yerel mahkemenin ve Danıştay’ın kararı AİHM’e taşınırken, AİHM 2024 Nisan ayında çevreciler lehine karar verdi. Mahkeme, davacıların bilirkişilere soru yöneltememesi ve belgelerin başvuranlara iletilmemesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine hükmetti.